حب الله کلید واژه‌ای برای شناخت اخلاق در قرآن
تاریخ انتشار: ۲۹ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۵۶۴۷۵۴
نشست «رهیافت‌های اخلاقی از منظر مفسران و قرآن پژوهان» امروز دوشنبه ۲۸ فروردین‌ماه، از سوی انجمن علمی معارف اسلامی دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد. فروغ پارسا، دانشیار مطالعات قرآنی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در این نشست سخنرانی کرد. در ادامه گزیده سخنان وی را می‌خوانید؛
گفتمان، نظامی است که شیوه ادراک انسان از واقعیت را مقید و محدود می‌کند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
امروزه با رهیافت اخلاقی به قرآن مواجه هستیم و بنده بنا دارم در مورد آن توضیحاتی ارائه دهم چراکه با توجه به واقعیات امروز، توجه به آن یک ضرورت اجتماعی است. اگر بخواهیم دقت و تأملی در این رهیافت اخلاقی داشته باشیم قبل از هر چیز باید مبانی و خاستگاه‌های این رهیافت را مورد بررسی قرار دهیم. مهمترین مبنای این رهیافت به قرآن کریم، خود آموزه‌های اخلاقی یعنی پربسامد بودن آموزه‌های اخلاقی قرآن است. قرآن کریم اعلام می‌کند که این کتاب، کتاب هدایت و به دنبال تزکیه روح و پالایش نفوس انسانی است.
معتقدان به این رهیافت تفسیری معتقدند قرآن کتاب ادبیات نیست هرچند زیبایی‌های ادبی دارد. همچنین کتاب جامعه شناسی، مردم شناسی، سیاست و تدبیر مُدُن و مدیریت بر جامعه نیست و اساسا اینکه تصور کنیم یک کتاب مقدس به دنبال مباحث ادبی باشد منطقی نیست چون این با خصوصیت یک کتاب مقدس که قرار است جهانشمول باشد در تضاد و تناقض است. به اعتقاد این گروه، ادبیات یک دانش بشری است و ابداع‌کننده‌ای داشته است و این دانش در طول تاریخ تحول و تطور پیدا کرده است. همچنین سایر دانش‌ها نیز دانش‌هایی انسانی هستند که در طول تاریخ، تطورات انسانی داشته‌اند بنابراین آنها معتقدند که خدای متعال واضع علم اخلاق است.
تعریف اخلاقدر تعریف اخلاق گفته شده که به معنای قوا و صفات درونی و روحی و باطنی انسان است که وی را به کارهای نیک و بد دعوت می‌کند. آن قوایی که انسان را به کارهای خوب دعوت می‌کند فضایل اخلاقی و آنچه انسان را به کارهای بد دعوت می‌کند رذایل اخلاقی هستند. به اعتقاد فیلسوفان و متکلمان ما، حُسن و قبح امور، ذاتی هستند و به وضع و قرارداد از سوی انسان نیستند. اینکه صداقت امری خوب و دزدی امری بد و صبر و بردباری اموری خوب یا تجاوز امری بد است، ناشی از ذاتی بودن این صفات است و اینها اموری هستند که خدای متعال آنها را وضع کرده است بنابراین بسیاری معتقدند که دانش اخلاق، ریشه در امر الهی دارد لذا باید با چنین رهیافتی به تفسیر قرآنی بپردازیم چون بسامد آموزه‌های اخلاقی در قرآن زیاد است.
قرآن کریم در آیات مختلف این مسئله را مورد تأکید قرار داده و آشکارا توضیح داده که اساسا رسالت این کتاب، توجه به تزکیه و پالایش روح و روان انسان است. در آیه دوم سوره مبارکه جمعه آمده است: «هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ؛ اوست خدایی که میان عرب امّی (یعنی قومی که خواندن و نوشتن نمی‌دانستند) پیغمبری بزرگوار از همان مردم برانگیخت که بر آنان آیات وحی خدا تلاوت می‌کند و آنها را (از لوث جهل و اخلاق زشت) پاک می‌سازد و شریعت و احکام کتاب سماوی و حکمت الهی می‌آموزد و همانا پیش از این همه در ورطه جهالت و گمراهی آشکار بودند.» در آیه ۱۶۴ سوره آل عمران نیز آمده است: «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِینٍ؛ خدا بر اهل ایمان منّت گذاشت که رسولی از خودشان در میان آنان برانگیخت که بر آنها آیات او را تلاوت می‌کند و آنان را پاک می‌گرداند و به آنها علم کتاب (احکام شریعت) و حقایق حکمت می‌آموزد، و همانا پیش از آن در گمراهی آشکار بودند» در همه این موارد بر رسالت پیامبر در راستای تزکیه انسان اشاره شده است. در آیات ۹ و ۱۰ سوره شمس نیز مسئله تزکیه مورد توجه قرار گرفته است و خداوند تأکید دارد کسانی رستگار می‌شوند که روح خود را تزکیه کنند.
چگونه فضایل و رذایل اخلاقی را احصا کنیماز نظر قرآن کریم دایره رذایل اخلاقی و صفات مذموم و نکوهیده بسیار وسیع است بنابراین نباید تصور کنیم خدای متعال فقط قتل و غارت و تجاوز را کاری مذموم دانسته است. خدای متعال در قرآن فرموده است: «لَا یُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلَّا مَنْ ظُلِمَ ۚ وَکَانَ اللَّهُ سَمِیعًا عَلِیمًا؛ خدا دوست نمی‌دارد که کسی به گفتار زشت (به عیب خلق) صدا بلند کند مگر آن که ظلمی به او رسیده باشد، همانا که خدا شنوا و داناست» (نساء/۱۴۸) یعنی خداوند حتی داد و فریاد زدن ما را هم دوست ندارد بنابراین باید دقت کنیم دایره اخلاق مداری در قرآن کریم بسیار وسیع است و ما اگر به دنبال این باشیم که متخلق به اخلاق قرآنی باشیم باید برای ما بسیار اهمیت داشته باشد به این ریزه‌کاری‌هایی که قرآن به آنها اهمیت داده است اهمیت دهیم.
حال چگونه این فضایل و رذایل اخلاقی را احصا کنیم؟ اگر بخواهیم جوابی ساده بدهیم باید بگوییم که به آیات قرآن که رجوع کنیم و کلیدواژه «حُب» را نگاه کنیم می‌توانیم به جواب این سؤال دست پیدا کنیم. وقتی خداوند می‌گوید «ان الله یُحِب» منظور این است که هرچه خداوند دوست دارد از فضایل اخلاقی هستند. همچنین در جاهایی که از جمله «ان الله لا یُحِب» استفاده می‌کند به ما اشاره می‌کند که خداوند چنین مواردی را دوست ندارد و اینها از رذایل اخلاقی هستند. بر این اساس می‌توان با دقت در آیات قرآن، مجموعه رذایل و فضایل را دسته‌بندی کرد چنانچه قبلا چنین اتفاقی نیز از جانب مفسران قرآن کریم صورت گرفته است.
انتهای پیام
منبع: خبرگزاری بین المللی قرآنمنبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: اخلاق دینی آموزه های قرآنی رذایل اخلاقی خدای متعال قرآن کریم
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۵۶۴۷۵۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نگاه تاریخی به خلیج فارس راه حل مناقشات منطقه‌ای
زینب اصغریان / کارشناس ارشد علوم سیاسی: خلیج فارس سومین خلیج بزرگ جهان است و بعد از مکزیکو و خلیج هودسن از نظر وسعت توجهات زیادی را به خود جلب کرده. هرچند این روزها با شنیدن نام خلیج فارس بیشتر به یاد حوادث امنیتی در این منطقه می‌افتیم. تکرار حوادث پر مخاطره در این منطقه و قرار گرفتن آن در امتداد تحولات یمن و خلیج عدن نیز در این برداشت بی‌تأثیر نیست، اما باید گفت که وجوه دیگری مانند نگاه فرهنگی و تاریخی نیز وجود دارد که از آن هم نباید غافل شد.
بدلیل اهمیت استراتژیک این آب‌های نیلگون، و دارا بودن منابع عظیم نفتی در کشورهای عربی همجوار با درج نام مجعول خلیج عربی تلاش می‌کنند آن را در راستای منافع خود مصادره به مطلوب کنند در حالی که تاریخ نشان می‌دهد حتی این واژه در ۳۰۰ سال قبل از میلاد و در دوران هخامنشیان نیز استفاده می‌شده و در کتب تاریخی متعددی نیز موجود است. جمال عبدالناصر نیز اصراری بر استفاده از واژه جعلی نداشته است و حتی در برخی از نامه های خود از جمله نامه ای به یکی از مقامات بحرینی در سال ۱۹۶۰ از واژه خلیج فارس استفاده کرده است اما آرام آرام در راستای رویکردهای پان عربیستی این واژه تحریف و در بدعتی آشکار توسط عبدالناصر بکار گرفته شد و بعدها توسط سایرین مورد استفاده قرار گرفت.
عضویت ایران در پیمان سنتو در ۱۹۵۵م و حمایت پهلوی از دکترین آیزنهاور در که در مقابل کنفرانس باندونگ و رویکرد ملی گرایی ناصر ، باعث شد تشدید اختلافات دوکشور به مسائل دیگر از جمله تنگه هرمز و خلیج فارس کشیده شود.
علیرغم اینها نشریات مصری، عربی و انگلیسی هم تا دهه هفتاد عمدتا واژه persian gulf را استفاده می‌کردند اما آرام آرام، واژه جعلی جایگزین آن شد.
با پیروزی انقلاب اسلامی و مخالفت کشورهای غربی و عربی بار دیگر استفاده از واژه خلیج فارس تحت الشعاع قرار گرفت و تلاش ها برای فشار همه جانبه برای ایران و نادیده گرفتن توانمندی های ژیوپلتیک کشورمان افزایش یافت.
با مراجعه به اسناد تاریخی مانند ابن حوقل، معجم البلدان و کتب عربی دیگر مشاهده می‌کنیم که این خطه همواره به عنوان بحر پارس مطرح بوده است.
در حال حاضر در کنار پیگیری دیپلماتیک و احقاق حق در مجامع بین المللی بصورت جدی می‌بایست به رویکردهای فرهنگی و تاریخی پرداخت و هویت خلیج همیشه ایرانی را احیا کرد و حتی با ساختن فیلم و کلیپ به زبان های مختلف و با برنامه ریزی گسترده در دیپلماسی فرهنگی، باید نشان داد قبل از بوجود آمدن کیان بسیاری از کشورهای کوچک بندانگشتی منطقه، نام خلیج پارسی همواره بعنوان یک شاهراه مهم و حیاتی در جبین تاریخ می‌درخشیده است.
نام گذاری این روز به مناسبت اخراج پرتغالی ها از تنگه هرمز ، روز خلیج فارس در تقویم نیز رویکرد مهم دیگری بود که بر اثبات حقانیت این خلیج همیشه ایرانی اثر جدی دارد.
اخطار جدی به کشورهایی که خلاف مصالح ملی ما در استفاده از این واژگان حرکت می‌کنند بسیار مهم است. خلیج همیشه فارس خط قرمز ایرانی و هویت ایرانی است و نباید از حدود آن تخطی شود.
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است